Archimede - آرشيمد

یاخود آرخمییدس یونان قدیم مشاهیر ریاضیونندن اولوب، میلاددن ٢٧٨ سنه اول سیچلیانك سیراقوسه شهرنده طوغمش، وقبل المیلاد ٢١٢ تاریخنده وفات ایتمشدر. اورانك حكمداری (هیرون) ایله مناسبت صهریه سی اولان بر عاىٔله یه منسوب ایدی. كنج ایكن، (اوقلید) ك درسلرینی دیكلمك اوزره اسكندریه یه كیدوب او وقتدن اختراعاتیله اشتهار ایتمكه باشلامش؛ ومصرك بر قاچ بطاقلغنی قوروتمغه ونیله بعض سدلر یاپمغه موفق اولمشیدی. سیراقوسه یه عودتندن وطنی روما سردارلرندن (مارسلوس) طرفندن محاصره اولنمغله، بتون مهارت ومعلوماتنی وطننك تأمینی یولنه صرف ایده رك، محاصره یی ٢١٤ دن ٢١٢ دن ٢١٢ یه قدر ایكی سنه دها تمدید ایتمشدر. روایته كوره كاه مثلی كورلمه مش برطاقم آلاتله دشمنك كمیلرینی هوایه قالدیروب، قیالره چارپددیرر. وكاه مرایای محرقه ایله یاقر ایدی. نهایت رومالیلر بر حیله ایله شهره كیردكلرنده آرشیمد بر مسىٔلۀ ریاضیه نك حلیله مشغول اولوب،‌طالمش اولدیغندن، كندیسنی آلمغه كیدن نفری مسىٔله یی حل ایدنجه یه قدر بكلتمك ایستدیكندن، نفرك صبری

توكنه رك، غالبیت غروریله كندیسنی قتل ایتمش (قبل المیلاد ٢١٢). مارسلوس ایسه بویله برنادرۀ روزكاری تلف ایتمك فكرنده بولنمدیغندن، شهرك ایچنده كندیسنه مكمل بر مزار یاپدیرمشدر. آرشیمد علوم ریاضیه نك كرك علمی وكرك عملی قسمنك ترقیسنه پك بیوك خدمتلر ایتمشدر. علمی قسمنده : ((كره واسطوانه)) ، ((شبه كره لر وشبه محروطیلر)) ، ((مساحۀ داىٔره))، ((حلزونلر)) ، ((خطلرله صفحه لرك مركز ثقلتی)) ، ((بر مایعه طالدیریلان اجسامك موازنۀ ثقلتی)) عنوانلی كتابلری تألیف ایتمش اولدیغی كبی، علوم مذكوره نك عمل قسمنده دخی بر قاچ نوع مقره ومانیوله ایجاد ایتمشدر، كه نیلك بطاقلقلرینی بونلردن بری واسطه سیله قوروتمشیدی. اجرام سماویه نك حركاتنی كوستر بر نوع كرۀ مركبه دخی ایجاد ایتمشیدی. مانیوله یه او قدر اهمیت ویررایدی، كه : ((بكا بر نقطۀ استناد ویركز دنیایی یرندن اویناته یم)) دیمش اولدیغی مشهوردر. علم وفنه او قدر طالمش ایدی، كه بركون حمامده ییقانیركن، علم الهوانك بر مسىٔله سنی حل ایتمش اولمغله، آرتق بر شی دوشونمیه رك، وچبلاق سوقاقلرده قوشه رق: ‌(اوریقا، اوریقا!) یعنی ((بولدم ! بولدم ! )) دیه باغریغی؛ وبرده رومالیلر شهره كیردكدن صكره، كندیسنی اولدیرمك اوزره، قلیجله اوران نفره : ((مسىٔله مك شكللرینی بوزمه ! )) دیه خایقیردیغی مشهوردر. آرشیمدك آثاری قدمادن (اوتوكیوس) طرفندن ینه لسان یونانیده شرح وتحشیه ایدلمش اولدیغی كبی، لسان عربی یه دخی ترجمه ایله علمای اسلامدن بر چوق ذوات طرفندن متعدد شرح وحاشیه لر یازلمشدر. آثار مذكوره نك متنلری اوروپاده دفعانله طبع ایدلمش اولدیغی كبی، اكثر السنه یه دخی ترجمه اولنمشدر.