Amazone - آمازون

یاخود آمازونلر ایرماغی آمریقای جنوبینك عظیم بر نهریدر، كه طولجه آمریقا قطعه سنك ایكنجی، و كثرت میاهجه بتون كرۀ ارضك برنجی نهریدر. بو ایرماق بر چوق فرعلردن تركب ایدیور، كه فرعلرك هر بری ده آیریجه جسیم بر نهردر. آمریقای جنوبینك سواحل غربیه سی بوینجه اوزانان (آند) سلسلۀ جبالندن و بحر محیط كبیره پك یقین بر محلدن نبعانله، ابتدا شماله طوغری آقار، بعده شرقه طوغری دونوب، خط استوانك آز جنوبنده وخطه متوازیاً جریان ایده رك، بتون آمریقای جنوبی یی شق ایله، بحر محیط آطلاسی یه منصب اولور. منصبی ٥۰ كیلومتره وسعتنده خیلی درین بر خلیج صورتنده در. مجراسنك انحنالری حساب اولنمقسزین، منبعندن منصبنه قدر اولان مسافه ٤٩۰۰ كیلومتره طولنده در. فرعلریله تشكیل ایتدیكی حوضه آند سلسلۀ جبالندن بحر محیط آطلاسی یه قدر یعنی همان بتون آمریقای جنوبی وسعتنجه ْ٣ عرض شمالیدن ْ١٨ َ٣۰ عرض جنوبی یه قدر ممتد اولور. منبعلری ٢۰۰۰ ایله ٤٣۰۰ متره ارتفاعلری آره سنده ایسه ده، آند سلسلۀ جبالندن پك ماىٔل مجرالر وشلاله لرله چابق اینه رك، (لانوس) دنیلن واسع اووه لره دوشنجه، مجراسنك ٢۰۰ متره دن زیاده ارتفاعی اولمیوب، پك دوز بر یتاقده جریان ایدر. بو پایانسز صحرانك دوزلكی حسبیله ایرماغك فیضانی زماننده مجراسی فوق العاده توسع ایدوب، بر طاقم كوللر وبطاقلقر حاصل اولور؛ وفرعلرندن بعضیسی منبعلرینه طوغری آقارلر. علی الخصوص (میشلنا) اسمیله آمازونك تابعلرندن (ریو

نغرو) یه دوكیلن بر نهر چوق دفعه ترسنه آقه رق (اورنوق) ایرماغنه دوكیلور، وبو ایكی عظیم ایرماق آره سنده طبیعی بر قنال تشكیل ایدر. آمازونك كنیشلكی دخی طولیله متناسب اولوب، منصبندن ٣۰۰۰ كیلومتره یوقاریده بیله ٢٥۰۰ متره وسعتی واردر؛ (مادیرا) نهرینك محل تلاقیسنده وسعتی ٥ كیلومتره، ومنصبندن ٥۰۰ كیلومتره یوقاریده (سانتارم) ك آلتنده ١٦ كیلومتره در. بعض نهرلرك محل تلاقیسنده بر كنارندن او بر كنار كوریله میوب، انسان كندینی بر دكیز ساحلنده ظن ایدر. درینلكی مختلف اولوب، منصبنده ١٨٥ متره ویوقاریلرده ٧٥ ایله ١۰۰ متره آره سنده در. ثانیه ده بحر محیط آطلاسی یه دوكدیكی صو حد وسطی ایله ۰۰۰ ١۰۰ مكعب متره در. بو ایرماغك ایچنده عادتا دكیز طالغه لری كبی طالغه لر حاصل اولوب، بعض دفعه پك شدتلی فرطونه لر وقوع بولور. دكیزك مدی نهرك ١۰۰۰ كیلومتره لك یوقاریسنه قدر تأثیر ایدوب، هله آغزنده نهر صولرینك جریانیله دكیز صولرینك هجومندن اورا اهالىٔ اصلیه سنك (پوروروقه) دیدكلری پك دهشتلی بر غلیان ظهوره كلیر. بو ایرماغه دوكیلن بتون نهرلرك صولری سیاهمتراق اولدیغی حالده، كندیسنك صویی كول رنكنه ماىٔل بیاض اولوب، اوته كی نهرلر صولریله پك كج قاریشدیغی كبی، دكیزه دوكلدكدن صكره دخی بر خیلی مسافه ده بیاض بر طاتلی صو آقندیسی صورتنده فرق اولنور. بویله عظیم نهرلرك اصللرینی فرعلرندن آیرمق مشكل اولدیغندن، اكثری حقنده وقوع بولندیغی كبی، بونك ده اصلی پرونك شمالنده نبعان ایدن (مارانیون) نهری ظن اولنمش ایسه ده، كرك طولنه وكرك صوینك كثرتنه باقیلیرسه، پرونك جنوب طرفلرنده نبعانله شماله طوغری آقان (اوقایالی) نهری تابعی اولان (آپوریماق) چاییله برابر آمازونك اصلی و (مارانیوق) نهری ایسه بونك بر تابعیدر. (مارانیون) اسمی بعض دفعه (آمازون) ك (ریو نغرو) ایله برلشدیكی نقطه یه قدر اولان قسمنه دخی ویرلمش ایسه ده، اصل (مارانیون) اسمی (اوقایالی) ایله برلشنجه یه قدر اولان قسمنه مخصوص اولوب، بعده نهر یوقاری آمازون، وریونغرو ایله برلشدكدن صكره دخی آمازون تسمیه اولنور.

مارانیون

سفاىٔنی فوق العاده تسهیل ایده جك اسبابدن اولمغله، بو ایرماقده یالكز و اپورلر دكل، یلكن كمیلری دخی سربست ایشلیه بیلیرلر. نهر مجراسنك دوكدیكی روزكار اطرافنك هواسنی دخی تعدیل ایدیور. اطرافنده كی اراضینك قوۀ انباتیه سی ایله همان هر طرفی ستر ایتمش اولان آغاج ونباتات متنوعه نك نفع وفاىٔده سی ایسه تعریف اولنه ماز. حال بویله ایكن، نهرك كنارلرنده كی قصبه وقریه لر پك سیرك وپك اهمیتسز اولوب، برازیلیایه تابع اولان حوضه سنك بتوننده آنجق ٢٥۰۰۰۰ اهالی واردر؛ پروده وعلی الخصوص بولیویاده كی حوضه لرینك اهالیسی نسبةً زیاده در. بوده آوروپالیلرك بویله خط استوایه قریب اقالیم حاره نك هواسیله عدم امتزاجندن ایلری كلوب، او قدر منابع ثروتدن استفاده اولنه مامقده در. موجود اولان خلق اهالىٔ اصلیه ایله آوروپالیلردن و آفریقادن نقل اولنان زنجیلردن ممزوج ملز آدملردر. اهالىٔ اصلیه باشلیجه (نویی) ونام دیكرله (غوآرانی) ، (اوماغوآ) و (پانو) قوملرینه منسوب قباىٔل مختلفه دن عبارتدر، كه بو قبیله لرك همان هر بری كندینه مخصوص بر لسانله متكلم اولمغله، حسابسز لسانلر سویلنمكده در. بو نهرك (آمازون) تسمیه اولنمسنك سببی شودر، كه اسپانیوللرله پورتكیزلیلر نهرك مجراسنی كشف ایتدكلری وقت كندیلرینه مسلح بر طاقم قادینلر مقاومت ایتمشلردی. (مادۀ آتیه یه مراجعت بیوریله.]