Aristote - آرسطو

یاخود آرسطوطالیس یونان قدیم حكماسنك اشهر واكبری اولوب، بحق ((ملك الحكما)) لقبیله تلقیب اولنمشدر. (( فلاسفۀ مشاىٔین)) طریقنك موجد ومؤسسیدر. میلاددك ٣٨٤ سنه اول ماكدونیانك (استاجیره) یاخود (اسطاغیره) شهرنده طوغمشدر. پدری (نیقوماخس) ماكدونیا حكمداری مشهور فلیپك پدری (آمنطس) ك طبیی و محبی ایدی. آرسطو ١٦ یاشنده آتنه یه كیده رك، ٢۰ سنه متمادیاً افلاطونك حلقۀ تدریسنده بولنمش، واو وقتدن تألیفاتیله اشتهار ایتمشیدی. قبل المیلاد ٣٤٨ تاریخنده افلاطونك وقوع وفاتی اوزرینه، كندیسی اونك یرینه انتخاب اولنمدیغندنطولایی منفعل اولوب، قره سی سنجاغنه مصادف اولان (میسیا) مملكتنه كیده رك، كنجلكنده كندیسنك شاكردی بولنمش اولان (آتاره) شهرینك حكمداری (هرمیاس)‌ ە مسافر اولمش، وبوحكمدارك وفاتنده بیكس قالان همشیره سی (پیتیاس) ی تزوجله، مدللی یه چكمشیدی. قبل المیلاد ٣٤٣ تاریخنده ماكدونیا حكمداری فلیپ طرفندن جلبله، اوغلی اسكندرك تعلیم وتربیه سنه مأمور اولمش؛ و بر چوق وقت فلیپك سراینده امراد اوقات ایدوب، روایته كوره، اسكندرك معیتنده آسیایه دخی كیده رك، واسكندرك فتوحاتندن وثروتندن استفاده ایده رك، سیاحتیله و تاریخ طبیعی یه متعلق ایتدیكی تجربه لرله معلومات مكتسبه سنی خیلی توسیع ایتمشدر. قبل المیلاد ٣٣١ تاریخنده آتنه یه عودتله، شهرك جوارنده (لیكیون)‌ دنیلن تفرجكاهده بر یكی مدرسه تأسیس ایتمشدر، كه بو مدرسه دخی اونامله تسمیه اولنه رق، حالا بوكون بوكلمه روم واوروپالسانلرنده ((مكتب اعدادی)) معناسیله مستعملدر. آرسطونك مدرسه سنه لسان یونانیدن ((تفرجكاه)) دیمك اولان (پریپاتوس) ە نسبتله (پریاتیتیقوس) دخی دیرلردی، كه آرسطونك مذهب فلسفیسنه تابع اولان حكمایه دخی بو مدرسه یه نسبتله (پریپاتیتقی) نامی ویرلمشیدی. بو كلمه ((كزمك))‌ و ((یوریمك))‌ معناسنه اولان (پریپاتو)‌ اصلندن مشتق اولمغله، علمای اسلام بومعنایی آله رق، ((مشاىٔین)) تعبیریله ترجمه، وبونك سب وضعنی آرسطونك شاكرداننه كزه رك درس ویردیكنه حمل ایتمشلردر. قبل المیلاد

٣٢٣ تاریخنده، اسكندرك وفاتی اوزرینه، آرسطوحسود ورقیبلرینك وماكدونیا حكمداری دشمنلرینك النده حامیسز قالوب، دینسزلكله اتهام اولنه رق، آتنه لیلرك سقراطه ایتدكلرینی كندیسنه دخی ایده جكلرینی آكلامغله، محاكمه یه كیرمه دن، اغریبوز آطه سنك (خالكیده) شهرینه قاچمش، وبرسنه صكره، ٦٢ باشنده اولدیغی حالده، اوراده وفات ایتمشدر. آرسطو ازمنۀ قدیمه ده مثلی كورلمامش بر وسعت قریحه یه مالك اولوب، اووقت معلوم اولان علوم وفنونك كافه سنی احاطه ایتدكدن صكره، بر قاچ فن دخی ایجاد ایتمشدر. آثاری علوم وفنونك كافه سنی جامعدر. تألیفاتنك اكثریسی موجود ایسه ده، بعضیسی ناقص ویا تحریف اولنمش بر حالده در. مؤلفاتنك باشلیجه لری شونلردر: منطقك كافۀ اقسامنی حاوی اولان (اورغنون)‌ یعنی ((آلت))، (رطوریقا) یعنی ((ع لم الآ داب)) ، (پونتیقا) یعنی ((علم العروض))، (اتیقا) یعنی ((علم الاخلاق)) عنوانیله ایكی كتاب، (پولتیقا) یعنی ((سیاسة المدن))، (اقونومیقا) یعنی ((علم تدبیر الممنزل))، ((تاریخ الحیوانات)) ((اعضا ء الحیوانات))، (فیسیقا) یعنی ((طبیعیات))، ((كتاب السما ء))، ((كتاب علاىٔم الجو))، ((كتاب العالم))، ((كتاب المساىٔل)) ، ((كتاب النفس)) ، ١٢ كتابدن مركب اولان (متافیسیقا) یعنی ((مابعد الطبیعه)) وساىٔره بعض اشعاری دخی واردر. آرسطودن اول علوم وفنون مشوش ومبهم اولوب، حكمانك اكثریسی اوهام وخیالاتله اوغراشمش اولدقلری‌ حالده، آرسطو علوم وفنونی انواع و اقسامه آیره رق، هربرینه داىٔر آیریجه كتابلر یازمش، والحاصل علوم وفنونی براساس متین اوزرینه بنا ایتمشدر. مسلكی حقیقی ومادی شیلرله اوغراشمقدن عبارت اولوب، هر‌ ایشده درت شی آرانمق لازم كلدینی النزام ایدیوردی، كه بونلرده ((ماده و طبیعت))، ((شكل وهیىٔت)) ، ((سبب))، و ((غایت)) دن عبارتدر. علم الروح بحثنده باشلیجه روح وذكانك انواع قواسنی تفریق وتعریفله اوغراشمشدر؛ وروحه حیات وحركتی باعث بر قوۀ خفیه نظریله باقر، وروحك یالكز قوۀ‌ مفكره سنك یعنی روح انسانینك بقاسنه اینانیردی. منطق بحثنده دوشونمه نك انواعنی دوشونه رك فكر انسانینك تصویری مقا-

همنده اولان سوزك اقسامنی پك كوزل تقسیم وتصنیف، وبو علمی یوقدن ایجاد ایتمش ایسه ده، بعض دفعه حقیقندن زیاده قواعد منطقیه یه رعایت ایتدیكندن، یعنی منطقه چوق اهمیت ویرمكدن یاكلمشدر. الهیاتده و حدانیتی اثبات ایدیور، والوهیتی كافۀ موجوداتك غایه سی و مقصد اقصاسی صورتنده كوستریور. صنایع خصوصنده طبیعتی تقلید وهر شیىٔی اوكا یوفیق ایتمك فكرنده در. اخلاق بحثنده حظوظات نفسانیه واغراض ایله فضاىٔل آره سنده عاتدالی التزام، وافراطدن مجانبتی توصیه ایدیور. سیاست وادارۀ ملكده جمعیت بشریه نك منفعت واستفاده سنی مقصد اصلی اتخاذ ایتمشدر. هله تاریخ طبیعی و ((تشریح قیاسی)) یعنی انواع حیوانات اعضای بدنیه سی بیننده كی فرق ومشابهتدن بحث ایدن تشریح علمنده او قدر محققدر، وبو علمه داىٔر اولان افكاری او قدر طوغریدر، كه زمانمزك اعاظم طبیعیونندن (كوویه) بو علمده بو كونه قدر كیمسه نك آرسطویی چكه مدیكنی ادعا ایدیور! آنجق بعض خصوصلرده كی فكر ومسلكی شایان تعریض اولمقدن قورتیله میور. یوقاریده دیدیكمز كبی منطقده قواعده زیاده اهمیت ویردیكندن، منطق ومابعد الطبیعه فنلری حقنده بعض بحثلری مجروح اولدیغی كبی، اسارتی مشروع ومقبول كوسترمسی، وطبیعیاتده كافۀ موجوداتك اساسی اولمق اوزره، ((رطوبت، یبوست، حرارت وبرودت)) دن عبارت درت مادۀ اصلیه قبول ایتمسی دخی اساساً نامعقول اولمغله برابر، كندیسنك متأخرین عندنده احراز ایتدیكی رتبه وسوزلرینه اولان امنیت عمومیه بو فكرلرینك طول مدت خلق عندنده مرعی طوتلمسنی موجب اولمشدر. آرسطونك آثاری بر چوق وقت متروك ومتفرق قالوب، وفاتندن ایكی عصر صكره (سیلا) نك زماننده (تىٔوس) لی (آپلیقون) طرفندن جمع، وردوسلی (آندرونیقوس) طرفندن اصلاح وتصحیح اولنمشیدی. اوروپاده بر چوق وقت آرسطونك اسمی بیله مجهول اولوب، بعده اندلس عربلریله اولان اختلاطلرندن حكیم مشارالیهك آثارینه واقف اولمش، وابتدا تألیفاتنی عربیدن لاتینجه یه ترجمه ایتمشلردی. دها صكره لری قسطنطینیه دن وندیك طرفلرینه هجرت ایدن روملر دخی آرسطونك بعض آثارینی اوروپایه طا-

نیتدیرمشلردر. علمای اسلام ابتدادن بو حكیمك قدر واهمیتنی آكلایه رق خلفای عباسیه زماننده ابوجعفر منصور وهارون الرشید ومأمونك همتیله ترجمه ایتدیریلن كتب یونانیه آره سنده آرسطونك تألیفاتی اهل اسلام طرفندن فوق العاده بر رغبت وتهالكه قبول اولنه رق، علمای سلامیه وعلی اكخصوص ابن سینا وفارابی كبی اعاظم حكما آرسطونك آثاریله اوغراشوب، بونلره شرح وحاشیه لر یازه رق، مبنی علیهلرینی خیلیدن خیلی توسیع وارقا ایتمشلر، وابن الرشد ایسه آرسطونك تألیفاتنی یكیدن ترجمە، و بعضیسنی خلاصه واختصار ایتمشدر. اخیراً دخی اسعد یانیوی شهرمزده آرسطونك بر قاچ اثرینی یكیدن لسان یونانیدن عربی یه ترجمه ایتمشدر. آرسطونك بتون آثار موجوده سی، ایلك دفعه اوله رق، میلادك ١٤٩٥ تاریخنده وندیكده طبع ونشر اولنمش، وبعده اوروپانك مختلف شهرلرنده دفعاتله كرك متنلری وكرك لاتینجه ترجمه لری نشر، ومرور زمانله اوروپانك ساىٔر لسانلرینه دخی ترجمه اولنمشدر. لسانمزده آرسطونك تألیفاتندن هیج برینك بولنمامسی شایان تأسفدر. آرسطونك تألیفاتنی شرح وتحشیه ایدنلرك باشلیجه لری، قرون اولاده: آمونیوس، اسكندر آفرودیسی، تمیستیوس، سمپلیچوس، اولیمپیودور، فیلوپون؛ وقرون وسطاده: تاج الدین یعقوب بن اسحق الكندی، ابو علی حسین ابن سینا، ابو بكر محمد ابن باجه، ابوالولید محمد ابنالرشد، بیوك (آلبر)، سنت (طوماس) وساىٔرلریدر. زمان قدیمده آرسطونك ترجمۀ حالنی باشلیجه (آمونیوس) ایله لایرتلی (دیوجن) یازمشدر؛ كتب اسلامیه دن حكمانك تاجمنی جامع اولان تذاكر وطبقاتك جمله سنده آرسطونك ترجمۀ حالی مصرح اولوب، تألیفاتی دخی تعداد ومندرجاتندن بحث اولنمشدر. اوروپا السنۀ جدیده سنده دخی حكیم مشار الیهاك ترجمۀ حالنه وافكار وفلسفه سنه داىٔر مخصوص كتابلر یازلمشدر.